"Το αρχέτυπο του Γάμου δεν είναι πλέον λειτουργικό. Αντικαθίσταται από ένα νέο αρχέτυπο που σχεδιάστηκε ώστε να υποστηρίζει την πνευματική ανάπτυξη. Αυτό είναι το αρχέτυπο της πνευματικής ή ιερής συντροφικότητας."- Gary Zukov

Κατά ανάλογο τρόπο ο Scott Peck  το 1977  έγραφε για την αγάπη στο "The Road less traveled" πως  

"Αγάπη  είναι η θέληση  να επεκτείνουμε τον εαυτό μας με στόχο  να θρέψουμε τη δική μας  πνευματική ανάπτυξη ή την πνευματική ανάπτυξη ενός άλλου"

Όλοι μας αναγνωρίζουμε τη μεταβατική περίοδο που περνούν οι οικογενειακοί θεσμοί, ο θεσμός του γάμου και γενικότερα οι μορφές των σχέσεων μας. Άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο αναγνωρίζουν τη δίψα τους για ψυχική και πνευματική επαφή... και σπάνια τη βρίσκουν στα όρια του γάμου τους... 

Η πνευματική εγγύτητα και υποστήριξη δυστυχώς σπάνια αποτελεί συστατικό των σημερινών ζευγαριών κι έτσι, ενώ ίσως κάποιοι έχουν βολευτεί ή έχουν συμβιβαστεί στη ζωή τους, η ψυχή επαναστατεί και αναζητά διέξοδο για τις ελλείψεις της... Αναζητά την αλήθεια και την ελευθερία της να Είναι...

Τα έντονα ρεύματα αναζήτησης, αυτογνωσίας και πνευματικότητας δεν αφήνουν στάσιμες τις ανθρώπινες σχέσεις. Τις παρασύρουν και τις μετουσιώνουν. Κάποιες σχέσεις αντέχουν τη μετουσίωση, κάποιες άλλες όχι...

Πολλοί παρασύρονται και αναζητούν μονίμως το 'άλλο τους μισό" με βάση τα παλιά πρότυπα... 
όμως -θέλοντας ή μη- η αλλαγή είναι εδώ και πρέπει να τη δούμε κατάματα...

Αναζητώντας την πληρότητα εντός μας, επιδιώκοντας την πνευματική μας εξέλιξη, διψώντας για αλήθεια και φως, δεν μπορούμε να συντηρούμε το παλιό... όταν αυτό δεν φέρει τα σημάδια της μετουσίωσης. Συχνά το ερώτημα που παραμένει είναι αν μπορεί να "σωθεί" ο γάμος μας, ενώ η αλήθεια είναι πως μόνον η ατομική μας "σωτηρία και εξέλιξη" μέσα από την ύπαρξη πνευματικής αλληλοϋποστήριξης ανάμεσα στο ζευγάρι είναι αυτό που μετρά. 
Αν και οι δύο σύντροφοι στοχεύουν στην προσωπική τους εξέλιξη και το άνοιγμα της συνείδησης τους, αν μπορούν να είναι πνευματικοί σύντροφοι μέσα στο γάμο τους, τότε ναι, όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα...

Αν αναζητάμε να θεραπεύσουμε απλά ότι δεν μας αρέσει.... Αν μένουμε δέσμιοι των φόβων μας και συνεχίζουμε να σκαρφιζόμαστε νοητικές στρατηγικές για τη "βελτίωση" της σχέσης και της συμβίωσης μας μέσα στο γάμο... "λάθος δρόμο πήραμε καρδιά μου"... 

Ο νους οφείλει να υποκλίνεται στη σοφία της καρδιάς. Όσο κι αν καταπιέζουμε την αλήθεια μας ή αν θέτουμε χρονικές προθεσμίες και παρατάσεις ή όρους και όρια, αυτά δεν θα βοηθήσουν το "παλιό μοντέλο του γάμου" να επιβιώσει... Οφείλουμε να βρούμε τη γενναιότητα και το θάρρος να δούμε την αλήθεια μας και να πορευτούμε με ακεραιότητα, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει αρχικά. 

Μέσα μας γνωρίζουμε αν παραμένουμε σε μια σχέση από φόβο και εξάρτηση,  επειδή δεν αντέχουμε την ευθύνη της ελευθερίας και της υπευθυνότητας μας... Μέσα μας γνωρίζουμε αν η σχέση μας επιδέχεται ¨θεραπείας" ή αν μας πρόσφερε ήδη ότι είχε να μας προσφέρει και καλούμαστε να πάμε παρακάτω - και δεν το κάνουμε απλά επειδή φοβόμαστε... 
Μέσα μας γνωρίζουμε αν σεβόμαστε τον εαυτό μας ή αν σκλαβώσαμε οικειοθελώς την ψυχή μας και την εξέλιξη της.... από φόβο και αδυναμία...

Με ποιο τρόπο όμως διαφέρει μια πνευματική σχέση από το παλιό μοντέλο σχέσεων και τον κλασικό γάμο?

Οι ακόλουθες δηλώσεις  από το βιβλίο της Σούζαν Πέιτζ αποτελούν έναν τρόπο που μας βοηθά να δούμε τις ριζικές αυτές  διαφορές:

• Στο παλιό μοντέλο, προοδεύεις συνομιλώντας με τον σύντροφο σου και στηρίζεσαι στις επικοινωνιακές δεξιότητες της σχέσης.
• Στην Πνευματική σχέση, η πρόοδος σημειώνεται επιλέγοντας πνευματικές ενέργειες που εκπορεύονται από τον εαυτό σου.

• Στο παλιό μοντέλο, στόχος σας είναι να λύσετε τα προβλήματά σας.
• Στην Πνευματική σχέσηστόχος είναι να ξεπεραστούν τα προβλήματα μέσα από ένα νέο επίπεδο συνείδησης.

• Στο παλιό μοντέλο, ο στόχος είναι να βελτιωθεί η σχέση, να μετακινείται από δυσλειτουργικές σε λειτουργικές καταστάσεις, να ευδοκιμεί.
• Στην Πνευματική σχέση ο στόχος είναι, για κάθε εταίρο, να εξελιχθεί και να αναπτυχθεί πνευματικά.

• Στο παλιό μοντέλο, θέλεις να λύσεις τα προβλήματα, ενθαρρύνοντας το σύντροφό σου να αλλάξει.
• Στην Πνευματική σχέση  ενθαρρύνεις τον εαυτό σου να αλλάξεις εσύ ο ίδιος.

• Στο παλιό μοντέλο, βασίζεσαι στο μυαλό σου. Προσπαθείς να καταλάβεις τα πράγματα, σχεδιάζεις στρατηγικές, αναζητάς λύσεις, επιθυμείς να διατηρείς τα πράγματα υπό έλεγχο,  και γενικά δημιουργείς πολύ θόρυβο μέσα στο κεφάλι σου.
• Στην Πνευματική σχέση,επιβάλεις ηρεμία στο μυαλό σου και βασίζεσαι στην εσώτερη σοφία του σώματος σου. Παύεις να προσπαθείς να καταλάβεις και να αλλάξεις τα πράγματα και δίνεις προσοχή σε αυτό που είναι.

• Στο παλιό μοντέλο, επικεντρώνεσαι στις διαφορές μεταξύ σας και αναρωτιέσαι: "Πώς μπορούμε να διορθώσουμε ό,τι είναι λάθος;"
• Στην Πνευματική σχέση αναζητάς τα κοινά, την ομοιότητα και την ενότητα. και αναρωτιέσαι: "Με ποιό τρόπο είμαστε και οι δύο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας; Πόσο ίδιοι είμαστε;"

• Στο παλιό μοντέλο η συνεχής αναζήτηση της βελτίωσης σε κρατά σε μια μόνιμη κατάσταση δυσαρέσκειας. -Πιστεύεις πως μπορείς να την κάνεις καλύτερη. 
• Στην Πνευματική σχέσηη κατάσταση της δυσαρέσκειας είναι το πρόβλημα. Ξεκινάς με την αποδοχή.

• Η σταδιακή αλλαγή είναι αργή και παλιό μοντέλο. Οι παλιές συνήθειες πεθαίνουν δύσκολα. Η πρόοδος είναι σταδιακή. Δεξιότητες επικοινωνίας στη Σχέση απαιτούν πρακτική.
• Στην Πνευματική σχέση,μια εσωτερική, ατομική, μετατόπιση μπορεί να δημιουργήσει "θαυματουργή" αλλαγή σε μια στιγμή. Μπορείς να κάνεις άλματα και να πεις π.χ.: «Ήμουν τυφλός, αλλά τώρα βλέπω."

• Στο παλιό μοντέλο, υπάρχουν όρια για το πόσο ευτυχισμένοι μπορούν να είναι δύο άνθρωποι μαζί για πολλά χρόνια.
• Στο Πνευματική σχέσης, η χαρά της σύνδεσης είναι απεριόριστη.

• Στο παλιό μοντέλο, οι σχέσεις είναι "σκληρή δουλειά".
• Στην Πνευματική σχέση, η πνευματική ανάπτυξη είναι σκληρή δουλειά, οι σχέσεις είναι μια χαρά.

• Στο παλιό μοντέλο, πιστεύεις ότι πρέπει να είσαι παντρεμένος/-η με το σωστό άτομο.
• Στην Πνευματική σχέση, γνωρίζεις ότι πιο σημαντικό από το να έχεις το σωστό σύντροφο, είναι, να είσαι εσύ ο κατάλληλος σύντροφος.

• Στο παλιό μοντέλο, αν θέλεις περισσότερα από το σύντροφό σου, πρέπει να μάθεις να ζητάς αυτό που θέλεις, χρησιμοποιώντας καλύτερες δεξιότητες επικοινωνίας στη σχέση.
• Στην Πνευματική σχέση,  αν θέλεις περισσότερα, δίνεις περισσότερα.

• Στο παλιό μοντέλο, είναι αδύνατο να εργαστεί κανείς για τη σχέση ή να σημειωθεί οποιαδήποτε πρόοδος, παρά μόνο εάν αμφότερα τα μέρη είναι πρόθυμα να μιλήσουν.
• Στην Πνευματική σχέση, το πνευματικό ταξίδι ενός μέλους του ζεύγους μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές αλλαγές στη σχέση. Μπορεί να επιλέξει μονομερώς πνευματικές ενέργειες και δράσεις ή να προσφέρει πνευματική καθοδήγηση, συχνά δίχως να πει ούτε μια λέξη στον άλλο.

• Στο παλιό μοντέλο, προσεγγίζεις τα προβλήματα με την ερώτηση, "ποιος είναι σωστός και ποιος λάθος; Ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο; Ποιος πρέπει να αλλάξει;".
• Στην Πνευματική σχέση δεν έχει σημασία το δίκιο και το σωστό. Προσεγγίσουμε τα προβλήματα με την ερώτηση: "Άσχετα από το ποιος έχει δίκιο, τι μπορώ να κάνω εγώ για να σημειωθεί μια θετική διαφορά;"